کود شیمیایی
کود شیمیایی یکی از رایجترین و بهنوعی اصلیترین نوع کود در میان کشاورزان است و دلیلش دسترسی آسان، استفاده با حجم کم اما بازده بیشتر، راحتی کار با آن و نیز قیمت پایینتر نسبت به سایر کودها است. کود شیمیایی، از مواد معدنی تشکیلشده که بهآسانی تجزیه و جذب میشوند و بهصورت صنعتی تولید و به اشکال مختلفی مانند پودر، گرانولِ، محلول و گاز عرضه میگردند.
انواع کودهای شیمیایی
کود شیمیایی را برحسب مواد بهکاررفته در آن به دو گروه کلی ماکرو المنت و میکرو المنت تقسیم میکنند و اگر کودی شامل نسبتهای متناسب همه عناصر پرمصرف و کممصرف باشد، به آن کود کامل گفته میشود.
کودهای ماکرو المنت
کودی که از عناصر پرمصرف در گیاه یعنی ازت، فسفر، پتاس، کلسیم و منیزیم در آن با درصدهای متفاوت به کار رفت است.
کود ازت
ازت یکی از پرمصرفترین عنصرهای مورد نیاز گیاه که به شکل نیترات، اوره و یون آمونیوم قابلجذب است. در این میان اوره متداولترین منبع تغذیه ازت در ایران و سایر مناطق هست. نیترات آمونیوم با ۳۳ درصد ازت و سولفات آمونیوم شامل ازت و ۲۴ درصد گوگرد، از دیگر منابع برای برطرف کردن کمبود ازت گیاهان هستند.
کود پتاسیم
پتاسیم بهطورمعمول وجود دارد و نیز از تجزیه بقایای گیاه به خاک اضافه میگردد، اما در خاکهای شنی و اسیدی کمبود آن به چشم میخورد. برای تأمین پتاسیم بیشتر از سولفات پتاسیم استفاده میکنند.
کود گوگرد
در خاکهایی که در معرض شستشوی فراوان هستند، کمبود گوگرد زیاد وجود دارد و باید به خاک اضافه گردد. بسته به نوع PH خاک، در خاکهای اسیدی از سولفات کلسیم یا جیپس ( شامل ۱۸ درصد گوگرد و ۲۲ درصد کلسیم) مصرف میشود تا خاک خاصیت قلیایی پیدا کند. همچنین از پودر گوگرد نیز برای بالا بردن PH خاک استفاده میگردد.
کود کلسیم و منیزیم
بهجز در مناطق مرطوب برای تغییر PH اسیدی خاک، در بقیه نقاط کمبود کلسیم و منیزیم وجود ندارد. اگر نیازی به کلسیم بهتنهایی باشد از کود فسفر با درصدی از کلسیم برای جبران کمبود آن در خاک، استفاده میگردد. همچنین برای رفع کمبود منیزیم از سولفات منیزیم استفاده می شود.
کود فسفر
اسید فسفریک شکل قابلجذب فسفر برای گیاه است ولی بهعنوان کود استفاده نمیشود. در کودهای شیمیایی فسفر با درصدی از اکسید آن وجود دارد که جهت تثبیت آن در خاکهای قلیایی از کلسیم و در خاکهای اسیدی از آهن و آلومینیوم به کار میرود. با توجه به میزان کود، روش کود دهی، نوع بافت خاک و تعداد دفعات مصرف، مقداری از کود فسفره در سال اول و سالهای بعد برای گیاه باقی میماند. کود فسفره را باید قبل از کاشت و در محل ریشه گذاشت. مونو آمونیوم فسفات و مونو پتاسیم فسفات دو شکل رایج از این دسته کودهای شیمیایی هستند.
کودهای مخلوط
در میان عناصر ازت، فسفر و پتاسیم بیشتر موردنیاز است، بنابراین صنایع کودسازی، اقدام به تولید کود مخلوط کردهاند و از مقادیر محدود این عناصر که بهصورت درصد مشخص نوشته میشود، در ترکیب با مواد دیگر تشکیلشدهاند. گاهی درصدی از گوگرد هم در کود مخلوط به کار میرود.
کودهای میکرو المنت
با توجه به شرایط متفاوت خاک منطقه، گاهی در مناطق خشک کمبود آهن، روی، منگنز و مس، و در مناطق مرطوب کاهش میزان کلر، بر و مولییدن در خاک وجود دارد که عناصر کممصرف در گیاه را تشکیل میدهند. استفاده از این مواد معدنی نیاز بهدقت و وسواس شدید دارد، چون درصورتیکه بیشازاندازه مصرف شود، گیاه را مسموم مینماید.
آهن، روی، منگنز و مس حتی بیشتر از نیاز گیاه در خاک موجود است، ولی صورت قابلجذب گیاه نیست.
برای جلوگیری از تثبیت این مواد به خاک، آنها بهصورت محلول بروی برگ پاشیده میشود و یا با سمهای مختلف مخلوط شده، در حین سمپاشی به گیاه استفاده میکنند.
سولفات کاتیونها از مواد معدنی کممصرف، کلروپتاسیم، بوراکس، مولیبدات سدیم، مولیبدات آمونیوم با مارکهای متنوع ازجمله کودهای شیمیایی عناصر کممصرف در بازار هستند که به کشاورزان کمک مینمایند.
موارد مصرف کود شیمیایی
همانطور که گفته شد، کود شیمیایی در همهجا کاربرد فراوانی دارد و با توجه به درصد ترکیبات بالا و آزمایشهای مختلف، نوع کود، مقدار مصرف و زمان استفاده از آن تعیین میشود.
مصرف بیرویه کودهای شیمیایی صدمات زیادی به محیطزیست، آبوخاک میزند و نیز سلامت انسانها را به خطر میاندازد.